BS. Nguyễn Lân Giác: Có người “già” hơn tuổi, và có người “trẻ” hơn tuổi. Bình thường ai cũng thích (trông) trẻ, nhất là khi bắt đầu có dấu hiệu của tuổi tác. Những dấu hiệu này là vài sợi tóc bạc, một vài nếp nhăn kín đáo ở khóe mắt, quanh miệng...

BS. Nguyễn Lân Giác

Có người “già” hơn tuổi, và có người “trẻ” hơn tuổi. Bình thường ai cũng thích (trông) trẻ, nhất là khi bắt đầu có dấu hiệu của tuổi tác. Những dấu hiệu này là vài sợi tóc bạc, một vài nếp nhăn kín đáo ở khóe mắt, quanh miệng... Một vài sợi tóc bạc có thể nhổ đi được, nhiều sợi tóc bạc có thể nhuộm dễ dàng; ít ra cũng trong những năm tháng bộ tóc còn là một cái “mái” rậm rập, chưa nói quá hoặc thưa thớt quá! Nhưng khi làn da bắt đầu nhăn thì nó không chỉ “khu trú” vào khóe mắt hay/và quanh miệng mà còn “trùng”, chảy và mỏng đi ở nhiều nơi trên thân thể, khó mà che dấu hay “ngụy trang” được! Cách tốt nhất là làm sao cho “trẻ lâu” một cách tự nhiên... Muốn vậy ta phải tìm hiểu sự lão hóa của làn da, rồi từ đó tìm cách ngăn tận gốc.

Da trẻ trung là nhờ ở chất tạo keo (collagen)

Da gồm có nhiều loại mô: mạch máu, dây thần kinh, chân lông và lông, cơ (bắp thịt) chân lông – khi ta “nổi da gà” hay “dựng tóc gáy” là những cơ này co thắt lại làm da “nổi” và tóc dựng đứng lên - mỡ, và hai lớp tế bào da, lớp bì và lớp biểu bì. Những mô này đều được bao bọc bởi một loại mô “loãng” chứa nhiều nước, gọi là mô liên kết. Mô liên kết được cấu tạo bởi chất tạo keo (collagen) - một loại protein có đặc tính giữ nước rất nhạy – làm cho da mềm mại, gấp, co giãn dễ dàng khi cơ thể cử động, collagen không phải là những tế bào mà chỉ là một hợp chất hữu cơ (gồm cacbon, hydro, oxy và nito) được các tế bào của mô liên kết tiết ra và “trùng tu” đều đặn... ta biết rằng các hoạt động của mọi loại tế bào đề do DNA điều hành. Nói một cách khác, làn da của ta có no tròn mềm mại là do gen quyết định, có khô hay/và nhăn nheo cũng do gen quyết định! Tới đây ta thấy rằng muốn giữ cho da dẻ tóc tai được trẻ trung lâu thì phải “nói chuyện” hay “làm việc” với ácc gen của ta. Mà cho tới ngày nay thì con người mới đang bập bẹ vài “tiếng” của gen, chưa thể truyền thông thoải mái được! Cho nên cái chuyện ngăn “tận gốc” sự lão hóa ta hãy đành gác sang bên! Tuy nhiên, hiểu được tại sao da lại nhăn sẽ giúp ta trì hoãn sự xuất hiện của chúng phần nào...

“Gốc tự do” và hiện tượng nhăn da

Các phản ứng sinh hóa bên trong tế bào “phóng” ra các gốc tự do (radical libre, free radical). Thực chất một gốc tự do là một nguyên tử oxy “không ổn định”, sẵn sàng bám vào các phân tử quanh nó (để trở thành ổn định). Thuyết này phát xuất từ ý kiến của BS. Denham Harman (Trường Đại học Nebraska) đưa ra hồi 1950: các gốc tự do là nguyên nhân chính gây xáo trộn hoạt động của các ty lạp thể (mitochondries), bám vào các DNA, nguyên liệu chính của các mật mã di truyền, gây đột biến bên trong các tế bào... Nói một cách khác là các gốc tự do là nguyên nhân của sự tự hủy hoại, của sự lão hóa ở cấp tế bào. Các phân tử của chất ạto keo colagen (vốn dứng riêng rẽ với nhau) bị các gốc tự do dán vào nhau, gây nên những “liên kết chéo” (cross-linkage): cấu trúc căn bản của collagen bị xáo trộn. Các tế bào của mô liên kết chịu trách nhiệm bài tiết và trùng tu collagen cũng bị hư hại... nên da mất dần tính đàn hồi. Các vết nhăn xuất hiện. Biết rằng mô liên kết là cái nền cho chung cho hết thảy các loại mô trong cơ thể thì ta hiểu vai trò của các gốc tự do trong sự lão hóa của cơ thể. Nhưng mâu thuẫn thay, gốc tự do lại rất cần thiết cho đời sống: nhờ có gốc tự do mà các bạch cầu bám vào được các vi khuẩn và siêu vi để tiêu diệt chúng! Nhưng tế bào cũng sản xuất ra các chất kháng oxy (anti-oxydants) và sự sống bên trong tế bào được thể hiện bởi sự xuất hiện liên tục của hai chất - gốc tự do và kháng oxy – trong khoảng khắc ngắn ngủi (1/1000 giây đồng hồ)!

Vệ sinh, dinh dưỡng ảnh hưởng tới làn da

Để cho các tế bào của mô liên kết bài tiết và trùng tu tốt chất keo thì cách hữu hiệu nhất là giữ gìn sức khỏe và dinh dưỡng đầy đủ. Ì cơ thể có khỏe mạnh thì các tế bào, các mô mới phát triển tốt, hoạt động tốt. Để có một làn da mềm mại, bóng mượt, việc đầu tiên là phải ăn cho đầy đủ: nhiều rau quả, củ tươi, ít thịt ít mỡ; uống đủ nước: từ 1lít – 1lít rưỡi mỗi ngày, ngủ đủ: 7,8 tiếng mỗi ngày hay hơn tùy theo nhu cầu của mỗi người; thể dục thể thao để máu huyết lưu thông tốt; giữ gìn vệ sinh thể xác - tắm gội hàng ngày – và tâm thần: giữ cho tâm lúc nào cũng thanh thản thoải mái; tránh rượu chè thuốc lá; tránh tứ đổ tường nói chung... Đây là phương pháp tác động lâu dài vào da.

Có thể tác động nhanh vào da bằng dinh dưỡng

Riêng đối với những ngườ có da xấu, bác sĩ chuyên khoa Nicholas Perricone đưa ra một phương pháp “dinh dưỡng” tác động ngắn hạn vào da: dùng những thức ăn “giảm viêm” trong ba ngày. Món đầu tiên là cá hồi (salmon). Thịt cá hồi màu hồng, có nhiều protein cần thiết cho tế bào. Da của phụ nữ thường bị thiếu protein, nên bị lão hóa nhanh. Thịt cá hồi có chứa loại axít béo “thiết yếu” dưới dạng dầu omega-3, một chất chống viêm tự nhiên, rất bổ cho não bộ, giảm (tâm trạng) trầm cảm, tăng sức đề kháng của cơ thể, ngừa nhiễm trùng và chống ung thư... Các axít béo trong dầu omega-3 nuuôi dưỡng da và làm cho da mượt mà bóng bẩy. Nó còn chứa một dưỡng chất đặc biệt có tên là DMAE, “bổ não”, tăng cường trí nhớ và khả năng ứng xử - vì DMAE gíup các dây thần kinh chuyển (nhanh) các hợp chất dẫn truyền thần kinh...

Một thứ là rau xanh đậm với dầu o-liu và nước chanh (thay giấm). Dầu o-liu có ít axít béo “thiết yếu” nhưng nhiều axít oleic (giúp các tế bào hấp thụ được các axít béo “thiết yếu” nhanh hơn) và nhiều polyphenols kháng oxy và kháng viêm. Thay giấm chua bằng nước chanh vì chanh chứa nhiều chất kháng oxy tự nhiên (như sinh tố C) và bioflavonoids; các chất này đều có khả năng ngăn trở sự phát triển của tế bào ung thư.

Món tráng miệng sẽ là các loại dâu trái (mọng nước như dâu tây, dâu ta...) và dưa đỏ. Các loại này đều chứa nhiều chất kháng oxy, kháng viêm, và chứa nhiều nước nữa. Nước rất cần cho lớp mô liên kết của da... Mỗi ngày một người phải uống trung bình từ một tới một lít rưỡi nước.

Theo BS. N. Perricone thì ăn như vậy ba ngày sẽ thấy da dẻ thay đổi trông thấy. Dĩ nhiên, nếu da dẻ của bạn đẹp sẵn rồi... thì sẽ không thay đổi bao nhiêu!

Tâm trạng cũng ảnh hưởng tới nước da

Sự lão hóa nói chung chịu ảnh hưởng của nhiều yế tố chứ không riêng gì của các gốc tự do (vừa bảo vệ sự sống vừa mang lại cái lão, cái tử). Ngoài những yếu tố như hút thuốc lá, ra nắng nhiều, thiếu sinh tố, thiếu dinh dưỡng, thiếu nước, tình trạng thiểu giáp, tính di truyền,... không thể không nói tới yếu tố tâm thần. Ưu tư, phiền muộn cũng làm con người đau ốm dễ dàng, nước da cũng già héo, nhăn nhúm rất nhanh. Người chưa hiểu rõ sự liên hệ giữa hai yếu tố thời gian và tinh thần, nhưng người ta nhận xét thấy là chúng tác hại vào cấu trúc của collagen và vào mô liên kết như hệt nhau! Cho nên, muốn có một làn da tốt, khỏe mạnh, ngoài vệ sinh dinh dưỡng ra còn phải làm sao cho có được sự hài hòa giữa tâm và thể. Thể khỏe mạnh và tâm thanh thản thì mới mong “trẻ hơn tuổi” được!

Tin tức khác

• Bổ sung collagen để duy trì làn da “quả táo”( 24-04-2017 )

• Đẹp hơn nhờ... uống thuốc?( 17-03-2017 )